ادامه روش های تبلیغی معصومان( سلام الله علیهم أجمعین) را از نظر خوانندگان عزیز می گذرانیم:
7- بستر سازی اجتماعی
در جامعه ای که اختلاف و کشمکش دائمی وجود دارد و یا فاصله طبقاتی، دل های انسانها را نسبت به هم پر کینه کرده است و یا ستم ستمگران تاب و توان از مردم ستانده است و … تبلیغ مبلغان اثر چندانی در آن مردم نمی تواند داشته باشد. از این رو معصومان (علیهم السلام) همواره به بستر سازی اجتماعی توجه داشتند.
مبارزات حضرت موسی (علی نبینا وآله وعلیه السلام) با فرعون، مبارزه حضرت ابراهیم (علی نبینا وآله وعلیه السلام)با نمرود و مبارزه حضرت پیامبر خاتم(صلوات الله علیه وآله) با سران شرک و تلاش حضرت برای ایجاد الفت بین “اوس” و “خزرج” و همه اهل مدینه نمونه هایی از آن ها است.
اساسا قرآن کریم هدف از بعثت انبیاء را برقراری قسط و عدل می داند، و این مطلب پر واضح است که برقراری عدالت هدف نهایی بعثت پیامبران نیست؛ بلکه هدف میانی است. برقراری عدالت از آن جهت که زمینه ساز رشد و تعالی انسان ها و رسیدن آن ها به قرب الهی است (که هدف نهایی خلقت و بعثت انبیاء است) مورد توجه است.
8- استفاده از تمثیل و تشبیه
از جمله عوامل مهم بلاغت و رسایی کلام، در بر داشتن تمثیل و تشبیه است . با این صناعات ادبی و بلاغی می توان عمیق ترین مفاهیم عقیدتی و معانی اخلاقی را به ساده ترین بیان تفهیم کرد.
در قرآن کریم به وفور از تمثیل و تشبیه معقول به محسوس استفاده شده است. با دقت به آیات نورانی زیر بنگرید:
” وَ مَثلُ الّذین کَفروا کَمَثلِ الّذی یَنعق بما لا یَسمعُ الّا الدعاء و نداء صُمٌ بُکمٌ عُمیٌ فهم لا یَعقلون"[1]
“مثل الذین یُنفقون اموالَهم فی سبیل الله کمثل حَبّة انبَتت سَبعَ سَنابلَ فی کُلّ سُنبلة مائةُ حَبّة و اللهُ یُضاعَف لمَن یَشاء و اللهُ واسعٌ علیم"[2]
” و مَثلُ کلمةٍ خبیثةٍ کشَجَرة خبیثةٍ اجتُثّت مِن فوق الارض ما لها مِن قَرار"[3]
” مَثل الفریقین کالاعمی و الاصمُ و البصیرُ و السمیعُ هل یَستوِیان مثلاً افلا تذکّرون"[4]
در طول تاریخ کتاب های متعددی تحت عنوان"امثال القرآن” توسط اندیشمندان مسلمان تدوین شده است.
امیر مومنان علی (علیه السلام) نیز در بیانات خود از تمثیل و تشبیه بهره فراوانی گرفته است.
9 - تکرار دلنشین
معصومان (علیهم السلام) مطالب اصولی را به بیان های گوناگون و به سبکی شیرین و دلربا تکرار می کردند.
علی (علیه السلام) هر شب به نماز گزاران سفارش می کرد مرگ را فراموش نکنید و خود را برای سفر آخرت آماده سازید.[5]
قرآن از شیوه تکرار برای یادگیری به وفور بهره برده است و خود بر این امر اذعان ,چنان که می فرماید:
“و لقد صرفنا فی هذا القرآن لیذّکّروا"[6]
خداوند متعال پیام های اصلی را بارها تکرار می کند تا در اعماق جان مخاطب جای گیرد. برای مثال جمله«فبای آلاء ربکما تکذبان» سی و یک بار در سوره الرحمن تکرار شده است . جمله «أ اله مع الله» پنج بار در سوره نمل آمده است. در سوره قمر آیه « فکیف کان عذابی و نذر» چهار بار تکرار شده است و در همین سوره عبارت« و لقد یسرنا القرآن للذکر فهل من مذکر» نیز چهار بار تکرار شده است.
تکرار مطالب در قالب های تمثیل، تطبیق کلی بر مصداق، حکایت و پرسش و پاسخ در قرآن کریم فراوان آمده است گرفته است.
منابع:
1- بقره (2) آیه 171
2- همان آیه 26
3-ابراهیم (14) آیه 26
4- هود(11)،آیه 24
5- بحار الانوار ج 68،ص173
6- اسرا(17) آیه41
چله نوکری بگیرید