در حدیثى از پیامبر گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم:
لایَسْتَقِیمُ إِیمَانُ عَبْد حَتّى یَسْتَقِیمَ قَلْبُهُ وَ لایَسْتَقِیمُ قَلْبُهُ حَتّى یَسْتَقِیمَ لِسَانُهُ:
ایمان هیچ بنده اى از بندگان خدا به راستى نمى گراید، مگر این که قلبش مستقیم گردد، و قلبش مستقیم نمى شود مگر این که زبانش درست شود
جالب این که: در حدیث دیگرى از امام سجاد(علیه السلام) آمده است:
زبان هر انسانى همه روزه صبحگاهان از اعضاى دیگر احوالپرسى مى کند و مى گوید: کَیْفَ أَصْبَحْتُمْ؟!: چگونه صبح کردید ؟ (حال شما چطور است؟).
همه آنها در پاسخ این اظهار محبت زبان، مى گویند: بِخَیْر اِنْ تَرَکْتَنا: حال ما خوب است اگر تو بگذارى !.
سپس اضافه مى کنند: تو را به خدا سوگند ما را رعایت کن: إِنَّمَا نُثَابُ بِکَ وَ نُعَاقَبُ بِکَ: ما به وسیله تو ثواب مى بینیم و یا مجازات مى شویم .
در این زمینه، روایات، بسیار است که همگى حاکى از اهمیت فوق العاده نقش زبان، و اصلاح آن، در اصلاح اخلاق و تهذیب نفوس انسانى است، و به همین دلیل، در حدیثى مى خوانیم:
ما جَلَسَ رَسُولُ اللّهِ(صلى الله علیه وآله) عَلى هذَا الْمِنْبَرِ قَطُّ اِلاّ تَلا هذِهِ الآیَةَ: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللّهَ وَ قُولُوا قَوْلاً سَدِیداً: هرگز پیامبر بر این منبر ننشست، مگر این که: این آیه را تلاوت فرمود: اى کسانى که ایمان آورده اید تقواى الهى را پیشه کنید و سخن حق و درست بگوئید .
در پایان آیه مى افزاید: هر کس خدا و پیامبرش را اطاعت کند، به فوز عظیمى نائل شده است (وَ مَنْ یُطِعِ اللّهَ وَ رَسُولَهُ فَقَدْ فازَ فَوْزاً عَظِیماً).
چه رستگارى و پیروزى از این برتر و بالاتر، که اعمال انسان پاک گردد، و گناهانش بخشوده شود، و در پیشگاه خدا رو سفید گردد؟!
غزالى در احیاء العلوم بیست گناه کبیره یا انحراف را که از زبان سر مى زند بر شمرده است که عبارتند از:
۱ ـ دروغ، ۲ ـ غیبت، ۳ ـ سخن چینى، ۴ ـ نفاق در سخن (ذو اللسانین بودن)، ۵ ـ مدح بى جا، ۶ ـ بد زبانى و دشنام، ۷ ـ غنا و اشعار نادرست، ۸ ـ افراط در مزاح، ۹ ـ سخریه و استهزاء، ۱٠ ـ افشا اسرار دیگران، ۱۱ ـ وعده خلاف، ۱۲ ـ لعن نا به جا، ۱۳ ـ خصومت و نزاع، ۱۴ ـ جدال و مراء، ۱۵ ـ گفتگو در امور باطل، ۱۶ ـ پر حرفى، ۱۷ ـ گفتگو در امورى که به انسان مربوط نیست، ۱۸ ـ وصف مجالس شراب و قمار و گناه، ۱۹ ـ سؤال و جستجو از مسائلى که از عهده درک انسان بیرون است، ۲٠ ـ تصنع و تکلف در سخن.