مدیریت حوزه علمیه استان مرکزی***

اگر فردوس جایگاه مومنان و صالحین است ساکنان مناطق دیگر بهشت چه کسانی هستند ؟

بعد از اینکه جایگاه مومنین و صالحین در فردوس معین می گردد و به نظر می آید که سایر مناطق بهشت بایستی خالی از سکنه باشد چرا که غیر مومنین را در بهشت راهی نیست . ولی پاسخ روشن است زیرا آیات به هر فردی که ایمان دارد و عملی صالح انجام می دهد اشاره نمی کند بلکه درجه والایی از نظر ایمان و عمل صالح را معیار برای دخول در فردوس قرار داده و توجه به مفهوم کلمه ی فردوس آن مومنین و صالحین را مقید می کند که بایستی درجه والایی از ایمان و عمل صالح داشته باشند . چنانچه در سوره ی مومنون بعد از ذکر خصوصیات مومنان آنان را وارث فردوس می داند .

آیا باغهای بهشت خزان دارند؟

خیر به استناد آیه « اُکُلُها دائمٌ و ظِلُّها » رعد /35 میوه ا و سایه درختان در بهشت دائم است نتیجه می گیریمکه باغهای بهشت خزان ندارند و از طرفی تابش نور آفتابهم در بهشت هست چرا که جایی که شعاع نور نباشد ، وجود سایه مفهومی ندارد و اینکه در آیه ی دیگری از قرآن کریم آمده است : « لا یرونَ فیها شمساً و لا زَمهَریراً » دهر /13 در آنجا نه خورشیدی را می بینند و نه هوای سردی را . اشاره به اعتدال هوا دارد ، چرا که سوزش آفتاب و همچنین سرمای سخت در بهشت نیست .

نه اینکه اصلا آفتاب نمی درخشد و به استناد آیات دیگر قرآن در قیامت زمین و آسمان ، تبدیل به زمین و آسمان دیگری می شوند و خاموش شدن کره ی خورشید نیز دلیل از میان رفتن ابدی آن نمی باشد .

صفیه که دختر عبد المطلب و عمه ی رسول خدا بود ، به پیامبر گفت دعا کنید که من از بهشتیان باشم .

پیامبر فرمود : هیچ پیر زنی در بهشت نخواهد بود . صفیه ناراحت شد و گریه کرد . پیامبر تبسمی کرد و فرمود : پیر زن ها ابتدا جوان می شوند ، سپس به بهشت می روند ؛ چرا که خداوند فرموده است : « انّا انشاناهنَّ انشاءً فَجَعَلناهُنَّ ابکاراً » (1)ما زنان بهشتی را دوباره آفریدیم و آنان را دوشیزه گرداندیم . (2)

1- واقعه /34

2- لطایف الطوایف ، ص 21

ویژگی همسران بهشتی چگونه است ؟

 در آیات زیادی از قرآن کریم در خصوص همسران بهشتی سخن به میان آمده است از جمله آیه ی شریفه ی « و عندَهم قاصراتِ الطّرفِ اتراب » ص/53

نزد بهشتیان همسرانی است که فقط چشم به شوهرانشان دوخته و همگی جوان و با شوهران خود هم سن و سالند و اشاره به این است که تنها به همسران خود عشق می ورزند و به غیر آنان نمی اندیشند و این از بزرگترین مزایای همسر است . علاوه بر آن هم سن و سالند که این توافق سنی نیز جاذبه را میان دو همسر می افزاید .

در آیه ی دیگری به زیبایی چشمان این همسران اشاره دارد می فرماید : « وَ زَوَّجناهُم بِحورٍ عین » دخان /54

حور العین را به همسری آنان در می آوریم . در تفاسیر حور العین به کسی گفته شده که چشمان درشت و زیبا دارد ، بطوری که سفیدی و سیاهی آن کاملاً شفاف است . همچنین در سوره ی رحمن در آیاتی می فرماید : « فیهنَّ خیراتٌ حسان ….حورٌ مَقصوراتٌ فِی الخیام …..لَم یطمثهُنَّ انسٌ قَبلَهم و لا جانّ » آیات 70،72،74

در باغهای بهشتی زنانی هستند نیکو خلق و زیبا ، حوریانی که در خیمه های بهشتی مستورند ، زنانی که هیچ انس و جنی قبلاً با آنها تماس نگرفته است و دوشیزه اند .

در تفسیر آیات شریفه آمده است که « خیرات حسان » جمع میان حسن سیرت و حسن صورت است چرا که « خیر » معمولاًدر مورد صفات نیک و جمال معنوی بکار می رود و « حسن » در مورد زیبایی و جمال ظاهری ، پس زنان بهشتی دارای صفات و اخلاق نیک و زیبایی چهره اند و خلاصه تمام صفات کمال و جمالی که در یک همسر مطلوب است آنها دار ا هستند و لذا ست که قرآن در جمله مختصر و پر معنی می فرماید « خیرات حسان » .

سپس در ادامه آیه در توصیف این همسران می فرماید حوریانی که در خیمه های بهشتی مستورند یعنی زنان زیبا چشمی که فقط تعلق به همسران خود دارند و از دید دیگران مستور و پنهانند و این حوریان نه تنها متعلق به همسران خود دارند بلکه قبل از آنها نیز دست هیچ بشر و جنی آنها را لمس نکرده و دوشیزه اند .

سوره ی مبارکه ی واقعه می فرماید : « و حورٌ عین کَاَمثالِ الوءلوء المَکنون » . از نعمتهایی که خداوند به بهشتیان افاضه می کند همسران زیبا چشمی است که مانند مروارید در صدف پنهانند و کنایه از آن است که آنان از طروات و زیبایی منحصر به فردند مانند مرواریدی که درون صدف است و هنوز دستی به آن نرسیده ، شفاف تر و زیباتر است و شاید هم اشاره به این است که آنان از چشم دیگران کاملاً مستورند نه دستی به آنها رسیده و نه چشمی بر آنها افتاده است .

اوصاف سه گانه ی بهشت کدام است ؟

طبق آیه ی شریفه ی قرآن « مثل الجنة الّتی وُعد المُتَّقون تجری من تحتها الانهار اُکُلُها دائمٌ و ظِلُّها تلک عقبی الّذین اتَّقوا » رعد/30

بهشتی که به پرهیزکاران وعده داده شده است نهرهای آب از زیر درختانش جاری است میوه های آن همیشگی و سایه هایش دائمی است و این سرانجام کسانی است که پرهیزکاری پیشه کرده اند .

جریان دائمی نهرها و میوه های دائمی و سایه همیشگی سه وصف بهشت متقین است .

میوه های آنجا مانند دنیا فصلی نیست بلکه در همه ی فصول همه نوع میوه یافت می شود . و نیز سایه آنها همیشگی است و همانند سایه های دنیا نمی باشد که از اول صبح تا مغرب بچرخد و در ظهر اندکی سایه موجود نباشد بلکه سایه های آنجا نیز مانند سایر نعماتش جاویدان است .

جواب تکفیر

به شاه نعمت الله ولی خبر دادند که فقیهان کرمان ، تکفیرش کرده اند و به او نسبت کفر داده اند . او با خونسردی گفت :

« یعرفونَ نِعمَتَ الله ِثُمَّ ینکِرونَها و اکثرَهُمُ الکافِرون 1» با اینکه نعمت الله را می شناسید ، باز هم انکارش می کنند و او را قبول ندارند ؛ در حالیکه بیشتر آنان کافرند.

1-نحل /83

چگونه ایمان و عمل صالح سبب ورود به بهشت می شود ؟

در آیات قرآن نخستین چیزی که سرمایه اصلی و خمیر مایه سعادت و کلید درهای بهشت شمرده می شود ایمان و عمل صالح است . چنانچه می فرماید :

« و الّذینَ ءامَنوا و عَملوا الصّالحات ِ اولئکَ اصحابُ الجَنّة هم فیها خالدون » کسانی که ایمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند یاران بهشتند و جاودان در آن خواهند ماند .

در این آیه و آیات بی شماری خداوند انسان را به دو کار « عقیده » و « عمل صالح » می نماید و آن را رمز و راز فلاح ، رستگاری را در این دو می داند . بدیهی است رابطه « ایمان » و «عمل صالح » رابطه ی درخت و میوه است ، یک درخت سالم خالی از میوه نخواهد بود ، همچنین ایمان از عمل صالح نخواهد شد ، مگر ایمان های ضعیف و کم نور که در برابر شهوات و هوی و هوسها و پست و عنوان های کاذب از اثر می افتد .

لذا در حدیثی از امام صادق علیه السلام می خوانیم که وقتی از حقیقت ایمان سوال کردند ، فرمودند : « الایمانُ ان یطاع الله فلا یعصی » ایمان آن است که اطاعت خدا شود و معصیت او نشود .

اصول کافی ، ج2 ، ص33 ،ح3

سایه درخت طوبی چگونه است ؟

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در تفسر آیه ی شریفه (( و ظلٍّ ممدود ))1 فرمود : در وسط بهشت  سایه ی گسترده ای است که اگر سواره ای این سایه را بپیماید گویی یک مسیر صد ساله را پیموده و تازه نتوانسته است به آخرش برسد و این است همان قول خدای متعال که فرمود : و ظلٍّ ممدود.

نخستین کسی که وارد بهشت می شود چه کسی است ؟

در بسیاری از آیات قرآن در مورد مقام والای شهیدان بحث و گفت و گو می شود از جمله (( و لا تَحسَبَنَّ الذینَ قُتِلوا فی سَبیلِ الله امواتاً بل احیاءٌ عند رَبِّهم یُرزَقون )) 1 :نپندارید کسانی که در راه خدا کشته شده اند مرده اند بلکه زنده اند و در نزد پروردگارشان روزی می خورند. و نیز در آیه ی دیگری می فرماید : (( والذینَ قُتِلوا فی سبیل الله فَلَن یُضِلُّ اعمالَهُم سَیَهدیهِم و یُصلِح بالَهم و یُدخِلُهُمُ الجَنَّة عَرَّفها لهم )) :کسانی که در راه خدا کشته شدند خداوند هرگز اعمالشان را نابود نمی کند و به زودی آنها را هدایت کرده و کار آنها را اصلاح می کند و آنها را به بهشتی که اوصاف آن را برای آنان بازگو کرده وارد می کند .

 در اسلام کمتر کسی به پای مقام شهید می رسد شهیدانی که با اخلاص نیت به سوی میدان نبرد رفته و خون خود را نثار درخت اسلام می نمایند و « اصلاح بال » در واقع همان حیات جاودانی است که شهیدان در سایه ی آن آماده ی حضور ، نزد پروردگار ، با کنار رفتن حجابها و پرده ها می شوند.

و مقام والای آنها در روایات بی شماری از پیامبر اکرم (ص) و معصومین (ع) ذکر شده است . از جمله امام رضا (ع) از رسول خدا (ص) چنین نقل می کند : (( اول من یدخل الجنة الشهید )) : نخستین کسی که وارد بهشت می شود شهید است . 2

1-سوره ی آل عمران /169

2-تفسیر المیزان ،ج18،ص244

چرا تعداد درهای بهشت بیشتر از جهنم است ؟

طبق آیه ی صریح قرآن جهنم دارای 7 درب است . ((سبعةَ اَبوابَ لِکُلِّ باب منهم جزء مَقسوم )) سوره ی حجر /44

برای جهنم 7 درب است و برای هر درب گروهی معین شده است . ودرهای بهشت 8 درب می باشد . واز این بیشتر بودن درهای بهشت روشن می گردد که طرق وصول به سعادت و بهشت جاویدان ، از طریق وصول به جهنم بیشتر است و رحمت خداوند بر غضب او پیش می گیرد .

محرومان از بهشت چه کسانی هستند ؟

قرآن در ای باره می فرماید : کفار و مشرکین به بهشت نمی روند مگر زمانی که شتر از سوراخ سوزن رد شود ، یعنی هرگز این دو گروه  وارد بهشت نخواهند شد زیرا هرگز شتر از سوراخ سوزن رد نمی شود :

“ لا یَدخُلونَ الجَنّة حتّی یَلِجَ الجَمَل فی سَمِّ الخیاط “ 1علاوه بر آیه ی فوق در روایات نیز به افراد گنه کاری اشاره شده است که وارد بهشت نمی شوند از جمله : سخن چین ، دائم الخمر ،قاطع رحم ،ثروتمند بخیل ، کسی که منطق خدا و یا رهبر حق را  رد نماید و کسی که در حکومت به مردم حیله نماید .2

1- سوره ی اعراف /40

2- میزان الحکمة

آیا مومنانی که فاقد عمل صالح هستند وارد بهشت نمی شوند ؟

 در مورد دخول مومنین صالح به بهشت آیات بسیاری در قرآن وجود دارد از جمله ” فَامّاالّذینَ ءامنوا و عَمِلو الصّالحات فیُدخِلهم ربّهم فی رحمَتِه و ذلک هوالفَوزُالمبین “1

آنها که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند پروردگارشان آنها را در رحمت خود وارد می کند و این پیروزی آشکار است . طبق آیه ی شریفه ی فوق ، ایمان به تنهایی کافی نیست که از این موهبت عظیم بر خوردار شوند بلکه عمل صالح نیز شرط است و این فوز عظیم اشاره به هردو پیروزی دارد نجات از آتش و دخول در کانون رحمت حق ودر پاسخ به سوالی که مطرح است باید گفت که آنها هم وارد بهشت می شوند اما بعد از آنکه مجازات خود را در دوزخ ببینند و پاک شوند و تنها کسانی بعد از حساب رسی مستقیماً به این کانون رحمت راه می یابند که علاوه بر ایمان ، سرمایه ی عمل صالح هم ، داشته باشند .

1-جاثیه /30

لباسهای بهشتیان چگونه می باشد ؟

در وصف حال بهشتیان در سوره ی مبارکه واقعه سخن به میان می آید و از جمله به لباسهای زیبای آنها اشاره می کند و می فرماید : «یَلبَسون من سُندُسٍ و اِستَبرَقٍ متقابلین ».(1) آنها لباسهایی از حریر لطیف و نازک و ضخیم می پوشند ودر برابر یکدیگر بر تختها جای دارند . سندس به پارچه های ابریشمین نازک و لطیف می گویند و بعضی قید زربافت را نیز به آن افزوده اند و استبرق به معنی پارچه های ابریشمی ضخیم می باشد ، در آیه ی دیگری تاکید بر این مطلب  دارد و می فرماید : «عالیَهُم ثیاب سندسٍ خضرٌ وَ استَبرَقٌ» (2)بر اندام های آنها لباسهایی از حریر نازک سبز و از دیبای ضخیم می باشد .

1-سوره ی واقعه /53

2-سوره ی انسان /21

آیا در بهشت موسیقی و غنا هم وجود دارد ؟

این سوال است که یکی از صحابه ی امام صادق علیه السلام به نام « عاصم بن حمید » از حضرتش می کند و حضرت در پاسخ می فرماید : بلی ، به درستی که در بهشت درختی است که خداوند به بادها امر می کند به آن بوزند ، از این درخت اصواتی بلند می شود که خلایق تا کنون به زیبایی آن صوت وصدا نشنیده اند .

سپس فرمود : این نعمت در عوض ترک سماع و شنیدن غنا در دنیا است که مومنین از خوف خداوند داشتند .(1)

و همچنین از پیامبر اکرم منقول است که فرمودند :در بهشت نهری وجود دارد که در دو طرف آن دوشیزگان سپید روی و سپید پوش نشسته اند و مشغول خواندن هستند و با چنان صدایی می خوانند که خلایق تا کنون چنین صدایی نشنیده اند و این نعمت ، بالاترین نعمت بهشتیان است و از پیامبر سوال می شود که این دوشیزگان به چه چیزی تغنی می کنند ؟ فرمودند : به ذکر تسبیح و ذکر صفات الهی .(2)

1-بحار الانوار ،ج 8،ص127

2-بحار الانوار ،ج8،ص 196

آیا با گذشت زمان بهشتیان پیر می شوند ؟

روایتی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم است که فرمود :سوگند به خدایی که قرآن را بر محمد(ص) نازل کرده ،اهل بهشت هر قدر زمان بر آنها می گذرد جمال وزیبایی شان بیشتر می شود آن گونه که در دنیا با گذشت زمان ، زشتی و پیری آنها افزایش می یافت . آنچه از این روایت و گفتار رسول اکرم بر می آید این است که نه تنها پیر نمی شوند بلکه روز به روز بر زیبایی و طراوت آنان افزوده می شود.